Englishکمیته نما در سال 1393 برای هدایت فرآیند طراحی با تاکید بر نماهای شناسایی شده و گامی در جهت ایجاد انسجام و هماهنگی در دیوارهای شهری ( با نما) به ساختار اداری شهرداری تهران اضافه شدند.
اگرچه تلاش هایی صورت گرفته است اما این کمیته ها با چالش های پیچیده زیادی مانند عدم هماهنگی بین کمیته نما و نهادهای مدیریت شهری مواجه هستند.
همچنین در صدور پروانه ساختمانی، کنترل نما و نفوذ شخصی اعضای کمیته بر پروژه ها ، وحدت وجود ندارد. علاوه بر این، این کمیته ها با چالش های دیگری نیز روبرو هستند. فقدان مقررات یکپارچه، عدم ارتباط بین کمیته ها، عدم تحریم پروژههای مصوب، رسیدگی طولانی مدت به پرونده ها و روند فرسایشی، موارد ذکر شده تداوم کمیته ها در بدنه شهرداری تهران را با چالش مواجه کرده است.
شش عنصر سناریوی چشم انداز برای رفع نقاط ضعف شناسایی شد چگونگی ادامه کار کمیته ها ، نحوه تایید نمای ساختمان های شاخص، فرآیند تجدید نظر، ارتباطات برون سازمانی و بین سازمانی، امکان سنجی ،ساختار رویه ای و کیفی جلسات و عناصر ذکر شده در بالا امکان تبدیل تهدیدها به فرصت ها را در قالب کمیته های نمای شهر تهران در مراحل مختلف فراهم میکند.
عناصر ذکر شده میتوانند استراتژی هایی را برای گزینه های حداکثر، متوسط و حداقل ارائه دهند.
نمای ساختمان بخشی از بدنه شهر است و اولین عنصری است که مردم هنگام قدم زدن در شهر با آن آشنا می شوند یا میبینند. نما به عنوان لایه ای عمل میکند که داخل ساختمان را از بیرون آن جدا میکند، بنابراین دو جنبه را در برمیگیرد درون (داخلی ) و بیرون (اجتماعی).جنبه بیرونی نما آن را در حقوق عمومی شهروندان قرار می دهد و آن را در اختیارات واحد مالک و معمار خارج می کند. از این رو، تصمیمات مربوط به نما در مقیاس اجتماعی قانونی بزرگتر مانند مدیریت شهری اتخاذ خواهد شد. ساخت و ساز به یک بازار سودآمور تبدیل شده است که در آن بازیگران غیر حرفه ای در سال های اخیر در آن فعالیت میکنند در چنین شرایطی، کیفیت طراحی معماری ارزش افزوده جزئی ایجاد کرده است. و برخی از مسائل الزام آور، مانند قوانین ملی ساختمان، عمدتا برجسته شده است .
بدیهی است که کیفیت بصری نمای ساختمان ها و بافت هویتی نما که حق عمومی شهر است نادیده گرفته شده است. معاونت شهرسازی و معماری با تشکیل کمیته های نما در مناطق 22 گانه و تشکیل کمیته نماسازی و ساختمان های شاخص شهر تهران ، با کنترل و نظارت بر طراحی نمای ساختمان ها ،اقدامات قابل توجهی را برای شناسایی و رفع مشکلات و اختلالات منظر و سیمای شهری تهران انجام داد.پس از تشکیل این کمیته ها،کمیسیون شهرسازی و معماری در سال 1397 اقدامات حیاتی دیگری انجام داد. تصویب آیین نامه عمومی نما در کمیسیون ماده 5 تشکیل دبیرخانه کمیته های هماهنگی و نظارت بر نما برای ایجاد وحدت و هماهنگی بین ناظران شورا در نما. در مناطق22 گانه تهران ، برگزاری مسابقات معماری برای پروژه های شاخص شهری، تصویب آیین نامه (طراحی، نظارت و اجرای نماهای شهر تهران) در خصوص هدایت نظام مندتر سیما و منظر شهری. پس از تصویب این آیین نامه جایگاه کمیته های نما تثبیت شد و ساختار مربوطه و آیین نامه تکمیلی مورد بررسی قرار گرفت .
کمیته نما: آزمونی برای سنجش هماهنگی هنر و استانداردها
در طول تقریباً یک دهه، کمیته‌های نما در تهران و سپس در شهرهای دیگر به تقلید از مرکز برای نظارت بر معماری ساختمان‌ها ایجاد شده است. این پاسخی بود به مطالبه‌ای که به چندین دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد که ابتدا «هویت» و سپس «هویت ایرانی ـ اسلامی» در شهر و معماری خوانده شد. تشدید حساسیت نسبت به «بازگشت به خود» و آغاز «رنسانس اسلامی» در نخستین سال‌های تأسیس جمهوری اسلامی، منجر به تشکیل جلسات متعدد دانشگاهی و مذهبی برای بررسی رابطه «سنت و مدرنیته» شد. در جریان مبارزات پیش از انقلاب، گسترش نارضایتی روشنفکران و انقلابیون از خودباختگی رژیم در برابر غرب، فرح پهلوی، سیاستمدار فرهنگی رژیم را بر آن داشت تا با تلفیق مدرن، حرکتی تصنعی و فرم گرا ایجاد کند. معماری با عناصر سنتی نسلی از معماری یادبود مانند موزه هنرهای معاصر و دانشکده مدیریت نتیجه این سیاست بود. برای نظریه پردازی این فرآیند، همایش «پیوند سنت و فناوری» با حضور جمعی از معماران مشهور ایران و جهان به ریاست فرح پهلوی در اصفهان برگزار شد. در عین حال، روند رسمی معماری کشور و آنچه از سوی هیئت حاکمه در کسوت الگو و قانون ترویج می شد، مدرنیسم مثله شده و بی معنا وابسته به مصرف کالاهای لوکس و تقلید از جریان های غربی بود. انقلاب اسلامی خواستار احیای هویت تاریخی ملت ایران بود. در سال های قبل از انقلاب اما اقدام موثری در این زمینه صورت نگرفت. رکود اقتصادی ناشی از جنگ و تحریم، ناآگاهی دستگاه های ذیربط در کشور و قدرت گرفتن جریان های غربی در بدنه اجرایی نظام، جایی برای پاسخ علمی و عمیق به ادعای احیای هویت باقی نگذاشت. در دهه 90 مطالعه ای به دستور شهرداری برای استانداردهای نما انجام شد. روش مطالعه مشابه رویه بولتن سازان بود که با انتخاب اخبار، احساسات مسئولان را مدیریت می کردند. در شهر تهران که همزمان هزاران ساختمان در آن ساخته می‌شد، چند نمونه خاص که جز عده‌ای از وجود آنها خبر نداشت، نماد گرایش به ابتذال شد. با بهره گیری از تقاضای بی پاسخ قرن گذشته برای بازگشت به خود، احکام فوق العاده و عجیبی صادر شد: استفاده از رنگ های مبتذل ممنوع شد. و برای شرعی شدن قوانین، «ممنوعیت نصب مجسمه در نما» نیز به قوانین اضافه شد.
هیجان ناشی از این مطالعه مغرضانه و نه دقیق مدیریت شهری به سرعت منجر به ایجاد نهادهایی برای مداخله در خصوصی ترین بخش های جامعه شد. کمیته های نما برای تصویب طرح نما تشکیل شد که به اسناد فنی قبلی اضافه شد. این کمیته فلسفه وجودی خود را برای حفظ حقوق عمومی بیان کرد. از آن زمان، کمیته نما در تهران و بسیاری از شهرهای ایران به ابزاری برای تمدید صدور پروانه، گرانی ساخت و ساز و تحمیل سلیقه اعضای کمیته به هزاران متقاضی نیازمند مجوز تبدیل شده است. روند تغییر قوانین مبتنی بر افزایش کمی جزئیات فنی بوده و ارتباطی با تقاضای هویت ملی-مذهبی ندارد. در این دوره جزئیات کمتر مؤثر و پیچیده ای به معیارهای اساسی اضافه شده است تا ضرورت وجود فعالیت کمیته را توجیه کند. این کمیته در طول یک دهه فعالیت خود نتوانسته هویت ایرانی-اسلامی را احیا کند.
مطالبه رهبر معظم انقلاب در آخرین گزارش شهردار تهران به شورا (روزآنلاین، ۲ آذر ۱۳۹۲) با تاکید بر حرکت به سمت هویت ایرانی-اسلامی در معماری شهری، مؤید این ادعاست. این خواسته اساسی یک استراتژی چند بعدی و پیچیده است که با ساده کردن مسئله قابل تحقق نیست. کمیته‌های نما نیز مانند فرح پهلوی که نتوانستند با روبنایی و یادبود ادعای هویت را منحرف کنند، تنها نارضایتی خواهند داشت. ادراک هویت به معنای درک ماهیت پیوسته یک پدیده به بقای وجود آن بستگی دارد. درک وجود شهر که از طریق مواجهه و تجربه فضا به دست می آید، ابتدا در گرو بقای مولفه های وجودی شهر است. اهمیت وجود شهر با پیش نیازها و شرایط آن برای شناخت ماهیت و هویت آن همراه است. در مورد بقای مولفه های وجودی شهر می توان از ویژگی های تعیین کننده آن صحبت کرد. سنت پیامبر اکرم (ص) در ساماندهی شهر یثرب به نام مدینه النبی نیز حکایت از دقت و اصرار ایشان بر اولویت ترتیب اجزای ایجاد شهر دارد تا شکل عناصر شهری. دانش مربوط به فضا و مکان نیز بر همین رویه و اصالت وجودی شهر نسبت به ماهیت آن برای رسیدن به مطلوبیت صحه می گذارد.
با اولویت دادن به سلیقه اعضای هیئت به جای سلیقه مالک، به نظر می رسد که هیأت های نما با آیه «الناس تسلط بر اموال خود» تطبیق نکرده و در راه رسیدن به هدف بزرگ راه اشتباهی را در پیش گرفته اند. آنها تنظیم کردند. آنها به جای شناسایی و بررسی ماهیت شهر و مؤلفه های اصلی مؤثر در ایجاد، حفظ و گسترش آن، برای ادعای هویت کاملاً به شکل فرم های شهری چسبیده اند.
شناخت هویت شهر یعنی توانایی خواندن گذشته آن از چهره امروزی شهر و تجربه احساس و درک حضور در مکانی با معیارها و نگرش های خاص. مکانی که عناصر آن کم کم رنگ زمان گرفته و دگرگونی چهره ها آنقدر تدریجی و پیوسته بوده است که حس جدایی از مبدأ در ناظر به وجود نمی آید. واضح است که مداخله در یک پدیده پیچیده از چنان اهمیتی برخوردار است که تأثیر مستقیمی در ایجاد ادراک شهروندان دارد و علاوه بر مطالبه اجتماعی صد ساله، مورد لطف پیامبر گرامی نیز قرار گرفته است. اسلام و نقش برجسته ای در زندگی او داشت. اولاً خیلی ضروری است و دوم اینکه روش می خواهد و دانش محور است. تصویر روی جلد نمایی از شهر قم است، هرچند به دوگانگی دو نمای سنتی و بی بند و باری اشاره دارد و موید سردرگمی این نسل و مدیریت شهری در ایجاد نمایی هویتی از شهر مورد نظرشان است